Bạn có biết rằng cơ thể chúng ta là “nhà” của vô số vi sinh vật sinh sống và phát triển? Phần lớn chúng tập trung ở đường tiêu hóa, được gọi là hệ vi sinh đường ruột và có vai trò quan trọng đối với sức khỏe của chúng ta, thậm chí làm tăng hoặc giảm nguy cơ mắc một số bệnh. Vậy hệ vi sinh đường ruột có ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và cân nặng như thế nào?
Đây là câu hỏi vẫn còn nhiều ẩn số. Các nhà khoa học đã biết rằng thực phẩm mà chúng ta ăn vào có ảnh hưởng đến thành phần các vi sinh vật sống trong ruột, nhưng vấn đề ngược lại là hệ vi sinh ảnh hưởng như thế nào đến thói quen ăn uống, cảm giác thèm ăn, thậm chí là khả năng tăng cân và giảm cân của chúng ta, thì vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn.
Tiến sĩ Noel Mueller tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ) cho biết: “Chúng ta đã biết rằng ở chuột, hệ vi sinh vật có thể gây béo phì. Nhưng loại vi khuẩn nào có khả năng có lợi hoặc có hại đối với trao đổi chất và béo phì vẫn đang là vấn đề được nghiên cứu.”
Hệ vi sinh đường ruột có thể ảnh hưởng đến cân nặng và nguy cơ béo phì
Bằng chứng cho thấy vi sinh vật đường ruột có vai trò quan trọng đối với nguy cơ béo phì đến từ một nghiên cứu so sánh hệ vi sinh vật của các cặp song sinh. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy sự tương đồng ở những người này, gợi ý rằng hệ vi sinh có thể được quyết định một phần do di truyền.
Ngoài ra cũng có sự khác biệt giữa hệ vi sinh của một người có cân nặng bình thường với anh chị em song sinh của người đó nhưng bị béo phì, cho thấy rằng hệ vi sinh đường ruột cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố từ môi trường.
Điều đặc biệt là khi cấy vi sinh đường ruột của người béo phì vào những con chuột không có vi sinh trước đó thì chúng lại trở nên béo phì, và tương tự, khi cấy vi sinh từ người có cân nặng bình thường thì những con chuột cũng duy trì cân nặng bình thường. Nhiều lần thử nghiệm đều cho kết quả giống nhau. Tất nhiên chưa thể kết luận điều đó cũng đúng với con người mà cần thêm các nghiên cứu khác.
Để tìm hiểu xem hệ vi sinh đường ruột có thể dự đoán khả năng giảm cân hay không, tiến sĩ Christian Diener tại Viện Sinh học hệ thống ở Seattle (Mỹ) đã theo dõi 105 người trong thời gian một năm, so sánh hệ vi sinh đường ruột của họ trước và sau khoảng thời gian đó.
Kết quả cho thấy một số gene vi khuẩn nhất định có liên quan đến khả năng giảm cân, trong khi có những gene khác gây khó khăn cho việc giảm cân. Ngoài ra, những người có hệ vi sinh đường ruột phát triển nhanh thường giảm cân dễ hơn. Kết quả này được đăng trên tạp chí mSystems vào tháng 10/2021, có thể giải thích tại sao một số người khó giảm cân hơn những người khác.
Hệ vi sinh đường ruột có ảnh hưởng đến thói quen ăn uống của chúng ta không?
Vi sinh đường ruột có thể ảnh hưởng đến cách ăn uống, ít nhất là dựa theo những thử nghiệm trên chuột. Khi các nhà nghiên cứu cấy vi sinh từ những con chuột có chế độ ăn khác nhau (ăn chay, ăn tạp, ăn thịt) vào những con chuột không có vi sinh, kết quả cho thấy: những con chuột được cấy vi sinh từ chuột ăn chay thì chúng sẽ thích chế độ ăn giàu protein hơn là chế độ ăn nhiều carb, ít protein.
Chưa thể khẳng định những kết quả này có đúng với con người hay không, nhưng đang có các nghiên cứu tìm hiểu tác động của vi sinh vật đối với sự thèm ăn và sự trao đổi chất, cũng như cảm giác đói hay no.
Làm cách nào để thay đổi hệ vi sinh đường ruột của chính mình?
Như vậy chúng ta đã biết hệ vi sinh đường ruột có thể ảnh hưởng đến cách ăn uống và nguy cơ béo phì, nhưng liệu có thể thay đổi chúng để có lợi cho sức khỏe hay không? Điều này là không dễ dàng và cũng không thể nhanh chóng được vì hệ vi sinh vật ở mỗi người là khác nhau và ảnh hưởng của chúng đối với cơ thể cũng không giống nhau. Tuy nhiên các chuyên gia tin rằng có một số cách can thiệp vào hệ vi sinh đường ruột.
Một cách đơn giản là ít ăn các thực phẩm đã qua chế biến, vì nghiên cứu cho thấy chế độ ăn theo kiểu phương Tây có thể liên quan với sự mất cân bằng vi sinh đường ruột. Các thực phẩm này thường thiếu dinh dưỡng và không giúp nuôi dưỡng các vi sinh vật có lợi. Khi các vi sinh vật có lợi không phát triển sẽ tạo điều kiện cho vi sinh vật có hại sinh sôi làm mất cân bằng đường ruột và ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe.
Các chuyên gia cũng khuyên rằng nên ăn nhiều loại thực phẩm từ thực vật, không chỉ về số lượng mà phải đa dạng nhiều loại hơn. Một nghiên cứu cho thấy rằng những người ăn 30 loại thực phẩm thực vật khác nhau mỗi tuần có hệ vi sinh đường ruột đa dạng hơn so với những người chỉ ăn 10 loại trở xuống.
Điều này không có nghĩa là bạn phải bỏ món ăn yêu thích của mình để ăn món khác, mà có thể thay đổi cho đa dạng hơn. Ví dụ như với món bột yến mạch, bạn có thể kết hợp với các nguyên liệu khác nhau mỗi ngày như quả việt quất, dâu tây, hạnh nhân, v.v.
Một cách khác là bổ sung probiotic và prebiotic để tăng vi sinh vật có lợi và giảm vi sinh vật có hại trong đường ruột. Probiotic là các vi sinh vật sống có trong các thực phẩm lên men như sữa chua, nhưng nếu chỉ ăn những thực phẩm này thì chưa đủ mà cần thêm các chất để làm thức ăn cho vi sinh vật có lợi, giúp chúng phát triển mạnh hơn. Các chất đó được gọi là prebiotic, thường có trong các loại rau củ quả như chuối, hành tỏi, măng tây, v.v.
Ngoài ra các nhà khoa học đang nghiên cứu “thực phẩm hướng đến hệ vi sinh vật”, đó là những loại thực phẩm được sản xuất nhân tạo nhằm thay đổi hệ vi sinh đường ruột. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Y khoa Washington (Mỹ) gần đây đã phát hiện rằng một số loại chất xơ của họ làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột theo hướng có thể có lợi cho những người bị thừa cân và béo phì.
Trên đây là những điều bạn cần biết về ảnh hưởng của hệ vi sinh đường ruột đối với cân nặng và nguy cơ béo phì của chúng ta. Hãy theo dõi Kinhnghiem360.edu.vn để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!
