Nguyên nhân chính khiến bộ não của chúng ta bị tổn thương và lão hóa theo thời gian là tình trạng oxi hóa, và chất chống oxy hóa chính trong não là lutein – một loại carotenoid có trong thực phẩm. Vậy đâu là nguồn thực phẩm chống lão hóa hiệu quả mà chúng ta nên ăn?
Lutein giúp bảo vệ não khỏi tình trạng lão hóa
Các nghiên cứu về mối liên quan giữa chế độ ăn uống với sức khỏe tổng thể và tuổi thọ cho thấy rằng các hợp chất trong thực vật có thể ảnh hưởng đến tình trạng viêm thần kinh và hoạt động của các protein có tác dụng bảo vệ tế bào. Tình trạng oxy hóa và viêm mãn tính là những yếu tố nguy cơ chính gây lão hóa cho não, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi thực phẩm chống oxy hóa và chống viêm có thể giúp bảo vệ não.
Bộ não đặc biệt dễ bị tổn thương trước sự tấn công của gốc tự do gây oxy hóa, do hàm lượng chất béo cao và hoạt động trao đổi chất cao của não. Một trong những chất chống oxy hóa quan trọng có khả năng hòa tan trong chất béo và xuất hiện thường xuyên trong chế độ ăn của chúng ta là beta-carotene, nhưng loại caroten chính tập trung trong não là lutein. Bộ não của chúng ta ưu tiên hấp thụ chất này.
Ví dụ, một nghiên cứu về những người sống thọ ở Georgia phát hiện ra rằng tình trạng stress oxy hóa có liên quan với sa sút trí tuệ do tuổi tác, và các chất chống oxy hóa trong chế độ ăn có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sa sút trí tuệ. Có 8 chất chống oxi hóa khác nhau được nghiên cứu, kết quả cho thấy chỉ có lutein là “có liên quan đáng kể đến khả năng nhận thức tốt hơn”.
Võng mạc, lớp tế bào ở phía sau mắt của chúng ta, thực chất là một phần mở rộng của hệ thần kinh trung ương, một phần kéo dài ra của não trong quá trình phát triển. Có một vị trí ở ngay giữa võng mạc mà bác sĩ có thể nhìn thấy khi khám mắt được gọi là điểm vàng, là nơi có khả năng ghi nhận hình ảnh với độ phân giải cao nhất và cũng là nơi chứa nhiều lutein.
Các lớp tế bào trong võng mạc tương ứng với các lớp của não nói chung, do đó các nhà khoa học có thể nghiên cứu và quan sát liệu chế độ ăn có ảnh hưởng đến mức độ lutein trong mắt hay không, từ đó phản ánh mức độ lutein trong não và liệu điều đó có liên quan với cải thiện chức năng trí não hay không.
Kết quả thực sự cho thấy có mối tương quan đáng kể giữa khả năng nhận thức và lượng sắc tố ở điểm vàng của võng mạc, những sắc tố có trong thực vật giống như lutein trong mắt. Hình ảnh quét MRI cho thấy lutein và một sắc tố thực vật tên là zeaxanthin có tác dụng thúc đẩy chức năng nhận thức ở người già bằng cách nâng cao hoạt động của dây thần kinh.
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy hoạt động của chất trắng trong não được nâng cao tương ứng với lượng lutein và zeaxanthin trong mắt. Điều này bổ sung thêm bằng chứng về mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và hoạt động chức năng của não, đặc biệt là những vùng não thường bị sa sút trí tuệ do tuổi tác.
Vậy có phải những người mắc bệnh Alzheimer có ít sắc tố ở điểm vàng trong mắt? Một nghiên cứu cho thấy lượng lutein trong mắt của những người này ít hơn đáng kể, lượng lutein trong máu cũng thấp hơn đáng kể và tỷ lệ thoái hóa điểm vàng cao hơn, do lớp sắc tố này bị phá hủy. Độ dày của lớp sắc tố này trong mắt có thể đo được và có thể là dấu hiệu tiềm ẩn cho sự khởi đầu của bệnh Alzheimer.
Ăn nhiều thực phẩm chứa lutein để bảo vệ não từ khi còn trẻ
Như vậy chúng ta đã biết mật độ sắc tố ở điểm vàng trong mắt có liên quan với chức năng trí não ở người già, nhưng còn tuổi trung niên thì sao? Tình trạng giảm khả năng nhận thức có thể bắt đầu sớm từ độ tuổi trung niên, nhưng không phải ở tất cả mọi người. Các hành vi lối sống, chẳng hạn như chế độ ăn uống, có thể tạo ra sự khác biệt này.
Nghiên cứu cho thấy người trẻ tuổi có khả năng trí não tốt hơn người lớn tuổi, nhưng người lớn tuổi có sắc tố điểm vàng cao, tức là có nhiều lutein ở võng mạc, thường có kết quả tốt hơn đáng kể. Những kết quả này cho thấy rằng các chất carotenoid như lutein có tác dụng bảo vệ não ngay từ giai đoạn đầu và giữa tuổi trưởng thành, nhiều năm trước khi bắt đầu đến tuổi già.
Nghiên cứu trên những người 20 tuổi cũng cho thấy chức năng thính giác vượt trội ở những người có nhiều sắc tố điểm vàng trong mắt. Hệ thống thính giác cũng giống như hệ thần kinh trung ương nói chung, rất nhạy cảm với chế độ ăn uống trong suốt cuộc đời kể cả khi còn nhỏ. Sắc tố điểm vàng cao hơn có liên quan với thành tích học tập cao hơn ở học sinh. Phát hiện này rất quan trọng vì lutein ở điểm vàng có thể thay đổi theo chế độ ăn uống.
Vậy lutein có trong thực phẩm nào? Các nhà sản xuất bơ và trứng thường quảng cáo về hàm lượng sắc tố điểm vàng trong sản phẩm, nhưng cao nhất là những loại rau có lá màu xanh đậm. Ví dụ như nửa cốc cải xoăn có lượng lutein gấp 50 lần so với một quả trứng.
Khi nào chúng ta nên bổ sung lutein vào chế độ ăn? Có vẻ như càng sớm càng tốt, đặc biệt là phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên ăn nhiều rau xanh. Nhưng cũng không bao giờ là quá muộn để bắt đầu. Mặc dù tình trạng sa sút trí tuệ do tuổi tác có thể xảy ra ở người già khỏe mạnh nhưng thường nhẹ hơn ở những người ăn nhiều rau xanh.
Hãy theo dõi Kinhnghiem360.edu.vn để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!
