Buồng trứng đa nang là một hội chứng thường xuất hiện ở phụ nữ trong tuổi sinh sản, gây hậu quả xấu đến khả năng mang thai, sức khỏe và tâm lý của người bệnh. Căn nguyên, diễn tiến và phương pháp điều trị là những kiến thức mà chị em cần được trang bị để phòng tránh tình trạng này. Cùng Kinhnghiem360.edu.vn tìm hiểu “tất tần tật” về hội chứng buồng trứng đa nang trong bài viết sau đây.
1. Buồng trứng đa nang là gì?
Buồng trứng đa nang (tên tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – gọi tắt là PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết tố ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản. Theo thống kê, có khoảng 2,2–26,7% phụ nữ trong độ tuổi 15–44 mắc hội chứng này.
Tình trạng rối loạn tác động lên buồng trứng khiến nồng độ nội tiết tố nam tăng bất thường, kinh nguyệt thay đổi, hình thành của các nang nhỏ bên trong buồng trứng. Hậu quả là không chỉ gây suy giảm khả năng sinh sản, hội chứng buồng trứng đa nang còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng khác.
2. Dấu hiệu của buồng trứng đa nang là gì?
Buồng trứng đa nang có thể xuất hiện từ rất sớm, thậm chí là ngay trong chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Tuy nhiên đa số bệnh nhân chỉ tìm đến bác sĩ khi gặp các vấn đề liên quan đến sinh sản.
Để phát hiện sớm tình trạng này, bạn nên chú ý đến các triệu chứng sau:
Rối loạn kinh nguyệt
Người mắc hội chứng này có thể thấy hiện tượng kinh nguyệt không đều, chu kỳ kéo dài, kinh thưa, hoặc lượng máu ra nhiều hơn so với bình thường, thậm chí hoàn toàn không có kinh. Nguyên nhân là do quá trình rụng trứng bị ảnh hưởng khiến niêm mạc tử cung không bong ra theo đúng chu trình hàng tháng.
Hiện tượng rậm lông, tóc
Đây được xem là triệu chứng phổ biến nhất ở người mắc hội chứng buồng trứng đa nang do nồng độ hormone nam tăng lên bất thường trong cơ thể. Vùng lông phát triển quá mức thường là mặt, bụng, lưng và ngực. Tuy nhiên trong một số trường hợp người bệnh có thể gặp vấn đề ngược lại như rụng tóc, tóc yếu, mỏng và thưa dần.
Thừa cân, béo phì
Buồng trứng đa nang khiến cơ thể giảm phản ứng với insulin, gây tích tụ insulin và tăng đường trong máu. Hệ quả là người bệnh tăng cân một cách mất kiểm soát, thừa cân, béo phì.
Mụn trứng cá, da mặt nhờn
Khi nồng độ nội tiết tố nam tăng, da sẽ tiết ra nhiều dầu và bã nhờn hơn, gây ra mụn trứng cá. Vị trí xuất hiện mụn trứng cá thường là mặt, lưng và ngực.
Sạm da
Buồng trứng đa nang có thể gây ra các vết sạm, các mảng da sẫm màu trên cơ thể. Vùng da bị ảnh hưởng thường là các vị trí nhiều nếp gấp như bẹn, cổ và vùng da dưới vú.
Đau tức vùng chậu
Người bị buồng trứng đa nang có thể có các cơn đau ở vùng chậu, bụng và lưng dưới. Mức độ đau diễn tiến từ nhẹ đến nặng, khiến người bệnh luôn có cảm giác đau âm ỉ, khó chịu.
Căng thẳng, lo âu
Các triệu chứng thực thể là nguyên nhân tác động đến tâm lý của người bệnh. Họ thường có cảm giác lo lắng, mệt mỏi, thậm chí là cáu gắt vô cớ.
3. Nguyên nhân gây buồng trứng đa nang là gì?
Hiện nay, các bác sĩ vẫn chưa xác định được nguyên nhân chủ yếu gây ra hội chứng buồng trứng đa nang. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này gồm có:
Tình trạng kháng insulin
Insulin là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến tụy, có chức năng chuyển hóa carbohydrate và lipid thành năng lượng. Theo nghiên cứu, khoảng 70% người mắc buồng trứng đa nang có hiện tượng kháng insulin, khiến lượng đường trong máu tăng và tăng sản xuất insulin. Lượng insulin quá mức sẽ kích thích buồng trứng tạo ra hormone nam, làm khó rụng trứng.
Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền góp phần làm tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Cụ thể, những người có bà, mẹ hoặc chị em gái từng mắc tình trạng này thì cũng có nguy cơ mắc phải cao hơn.
Các yếu tố liên quan lối sống
Chế độ sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ buồng trứng đa nang. Trong đó thức ăn nhiều dầu mỡ, tinh bột và stress kéo dài là những yếu tố nguy cơ hàng đầu.
4. Buồng trứng đa nang có nguy hiểm không?
Như đã nói, buồng trứng đa nang gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của phụ nữ cùng nhiều biến chứng sức khỏe nghiêm trọng khác. Cụ thể, người bệnh dễ mắc phải các vấn đề sức khỏe như:
Khó có thai
Hội chứng buồng trứng đa nang gây rối loạn kinh nguyệt dẫn đến khó rụng trứng, giảm khả năng có thai, thậm chí vô sinh.
Hội chứng ngưng thở lúc ngủ
Theo các chuyên gia, phụ nữ thừa cân, béo phì mắc buồng trứng đa nang có nguy cơ bị ngưng thở lúc ngủ cao gấp 5–10 lần so với người bình thường.
Rối loạn chuyển hóa
Các rối loạn chuyển hóa thường gặp ở người bị buồng trứng đa nang gồm có tăng huyết áp, cholesterol LDL cao, HDL thấp, đường huyết cao… Đây là những nguyên nhân hàng đầu làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2, bệnh tim mạch và đột quỵ.
Ung thư nội mạc tử cung
Thông thường, niêm mạc tử cung sẽ bong ra sau 14 ngày rụng trứng. Nếu trứng không rụng theo đúng chu kỳ, lớp niêm mạc tử cung sẽ không thể bong ra, bị dày lên và làm tăng khả năng ung thư nội mạc tử cung.
Các vấn đề về tâm lý
Sự thay đổi của nội tiết tố trong cơ thể có thể tác động tiêu cực đến tinh thần của phụ nữ. Do đó, người mắc hội chứng buồng trứng đa nang có thể gặp các vấn đề về tâm lý như căng thẳng, lo âu hay nghiêm trọng hơn là trầm cảm.
5. Điều trị buồng trứng đa nang như thế nào?
Hiện nay có khá nhiều phương pháp điều trị hội chứng buồng trứng đa nang. Tùy theo thể trạng của người bệnh và mức độ nghiêm trọng mà các bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp cho từng người.
Điều chỉnh thói quen sinh hoạt, lối sống
Phương pháp này thường dành cho những trường hợp buồng trứng đa nang ở mức độ nhẹ. Người bệnh sẽ bắt đầu bằng những thay đổi tích cực về lối sống, thói quen sinh hoạt như: giảm cân, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, luyện tập các bài thể dục cường độ nhẹ…
Phương pháp nội khoa
Hội chứng buồng trứng đa nang có thể điều trị nội khoa bằng các loại thuốc thông dụng, nhưng người bệnh không nên tự ý dùng thuốc khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ chuyên khoa. Các loại thuốc chuyên dụng trong điều trị buồng trứng đa nang gồm có:
- Thuốc tránh thai: Sử dụng thuốc tránh thai kết hợp với progestin và estrogen có thể giúp cân bằng hormone trong cơ thể, từ đó làm giảm các triệu chứng của bệnh, điều chỉnh quá trình rụng trứng và phòng chống ung thư nội mạc tử cung. Bên cạnh các loại thuốc tránh thai thông thường, người bệnh cũng có thể dùng vòng đặt trong âm đạo hoặc miếng dán tránh thai.
- Thuốc Clomiphene (Clomid): Với tác dụng kích thích phóng noãn, Clomiphene là loại thuốc hỗ trợ sinh sản cho phụ nữ mắc buồng trứng đa nang.
- Thuốc Metformin (Fortamet, Glucophage): Tác dụng chính của Metformin là cải thiện nồng độ insulin trong cơ thể, vì thế loại thuốc này cũng thường được sử dụng trong điều trị rối loại kinh nguyệt, tăng isulin và tăng cân do buồng trứng đa nang. Metformin sẽ mang đến tác dụng tốt hơn khi kết hợp với chế độ ăn uống và tập luyện khoa học.
- Kem Eflornithine (Vaniqa): Eflornithine nằm trong nhóm thuốc kê đơn, có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển quá mức của lông trên cơ thể. Ngoài kem Eflornithine, người bệnh cũng có thể tham khảo thêm các phương pháp tẩy lông khác như điện phân, laser…
Phương pháp ngoại khoa
Trong trường hợp các phương pháp kể trên không hiệu quả, người bệnh sẽ được chỉ định điều trị bằng can thiệp ngoại khoa.
Phẫu thuật nội soi buồng trứng
Phẫu thuật nội soi buồng trứng là phương pháp cải thiện khả năng sinh sản cho người mắc buồng trứng đa nang. Người bệnh sẽ được nội soi ổ bụng và cắt góc buồng trứng để tạo ra các lỗ nhỏ trên bề mặt buồng trứng, giúp quá trình rụng trứng diễn ra dễ dàng hơn. Sau phẫu thuật, nồng độ hormone nam trong cơ thể sẽ được kiểm soát, kích thích rụng trứng. Theo thống kê, khoảng 50% phụ nữ có thể mang thai sau 1 năm làm phẫu thuật nội soi.
Thụ tinh ống nghiệm (IVF)
Thụ tinh ống nghiệm là phương pháp được nhiều người lựa chọn trong điều trị buồng trứng đa nang. Trong phương pháp này, trứng và tinh trùng của vợ chồng tham gia thụ tinh được nuôi trong phòng thí nghiệm để tạo thành phôi thai. Tiếp đó, phôi thai sẽ được cấy ngược lại vào tử cung của người vợ để tiếp tục phát triển.
6. Làm cách nào để phòng tránh hội chứng buồng trứng đa nang?
Chị em có thể phòng tránh buồng trứng đa nang bằng cách xây dựng một lối sống, một chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Cụ thể, để ngăn ngừa hội chứng này, các chị em nên lưu ý đến vấn đề sau:
- Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý, tránh để thừa cân, béo phì.
- Luyện tập thể dục, thể thao thường xuyên với cường độ vận động phù hợp.
- Hạn chế carbohydrate trong chế độ ăn hàng ngày.
- Đi khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng.
- Lựa chọn và sử dụng loại dung dịch vệ sinh phụ nữ an toàn và phù hợp.
Hội chứng buồng trứng đa nang sẽ không còn là nỗi lo nếu chị em hiểu rõ về nó. Hãy lắng nghe cơ thể, đừng bỏ qua những dấu hiệu dù là nhỏ nhất và có kế hoạch điều trị sớm khi mắc bệnh để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Đừng quên theo dõi chuyên mục Sức khỏe của Kinhnghiem360.edu.vn để tìm hiểu thêm các kiến thức bổ ích nhé!
Tài liệu tham khảo: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Medlatec
