Dị ứng mạt bụi là một tình trạng dị ứng xảy ra do phản ứng với các chất gây dị ứng của mạt bụi thường sống trong nhà, còn được gọi là dị ứng bụi nhà. Đó là sự nhạy cảm và phản ứng dị ứng với phân của mạt bụi. Tỷ lệ mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng và hen suyễn do mạt bụi nhà là chất gây dị ứng ngày càng gia tăng. Trong bài viết, mời bạn cùng Kinhnghiem360.edu.vn tìm hiểu về dị ứng mạt bụi – nguyên nhân gây ra vô số bệnh vặt.
Sự hình thành mạt bụi
Bụi nhà lần đầu tiên được xác định là chất gây dị ứng vào khoảng năm 1920. Năm 1967, Voorhorst đã xác định Dermatophagoides pteronyssinus là chất gây dị ứng bụi nhà. Chất gây dị ứng mạt bụi đầu tiên được xác định là cysteine protease Dermatophagoides pteronyssinus allergen I, hay Der p 1 vào năm 1980, tiếp theo là Der p 2, và tương đồng Dermatophagoides farinae 1 và 2.
Mạt bụi nhà là nguồn chủ yếu gây dị ứng không khí trong nhà. Một số bệnh dị ứng có liên quan là viêm mũi dị ứng, hen suyễn dị ứng và bệnh chàm dị ứng.
Chiến lược điều trị tốt nhất cho bệnh viêm mũi dị ứng bao gồm việc tránh chất gây dị ứng trước tiên, kết hợp với liệu pháp dược lý và liệu pháp miễn dịch chất gây dị ứng (AIT). Liệu pháp dược lý thích hợp bao gồm thuốc kháng histamine, thuốc đối kháng thụ thể leukotriene và corticosteroid dạng hít hoặc dạng xịt (ICS).
Tất cả các phương pháp điều trị này đều hiệu quả và an toàn, nhưng thật không may, chúng chưa được chứng minh là có thể thay đổi diễn biến của các bệnh dị ứng liên quan đến mạt bụi nhà.
Nguyên nhân gây dị ứng mạt bụi nhà
Dị ứng với mạt bụi xuất hiện ở thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên, với phần lớn các triệu chứng biểu hiện trước tuổi 20. Ruột của mạt bụi có chứa peptidase 1, một trong những enzyme tiêu hóa mạnh tồn tại trong phân của chúng và là tác nhân chính gây ra dị ứng.
Các biến thể của chất gây dị ứng bao gồm Der p 1 của mạt bụi nhà Châu Âu, Dermatophagoides pteronyssinus, Der f 1 của mạt bụi nhà Mỹ Dermatophagoides farinae, Eur m 1 của mạt bụi nhà Mayne Euroglyphus maynei.
Những chất gây dị ứng này được tìm thấy trong phân của mạt bụi. Các hạt phân của chúng có kích thước bằng hạt phấn hoa, do đó có thể dễ dàng hít vào. Bộ xương ngoài của mạt bụi cũng có thể góp phần gây ra phản ứng dị ứng. Những chất gây dị ứng này khi hít vào sẽ gây ra phản ứng mẫn cảm.
Mạt bụi nhà không đào hang dưới da và không ký sinh. Mạt bụi là những con bọ cực nhỏ có chiều dài khoảng 0,4 mm và không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng được biết là ăn các tế bào da chết bong tróc của người và động vật. Chúng thích môi trường ấm áp và ẩm ướt như chăn ga gối đệm, khăn trải giường, thảm trải sàn, đồ nội thất bằng vải lanh là những chất giữ ẩm và tạo môi trường thuận lợi nhất cho mạt bụi phát triển.
Triệu chứng dị ứng mạt bụi
Dị ứng mạt bụi dẫn đến viêm mũi dị ứng quanh năm, tức là các triệu chứng dị ứng mạt bụi xảy ra quanh năm. Các triệu chứng thường xảy ra khi ngủ vào ban đêm và sáng sớm khi thức dậy vì mạt bụi sống trong gối, ga trải giường, nệm và chăn.
Các triệu chứng dị ứng mạt bụi phổ biến
- Hắt xì
- Chảy nước mũi
- Viêm kết mạc dị ứng
- Nghẹt mũi
- Ngứa mũi, miệng hoặc cổ họng
- Ngứa da
- nhỏ giọt sau mũi
- Ho
- Những cơn ho có thể trở nên trầm trọng hơn do nhiễm virus
- Sự thờ ơ, khó chịu
- Mất ngủ do khó thở, ho hoặc thở khò khè
Triệu chứng dị ứng mạt bụi gây ra bệnh hen suyễn
- Khó thở
- Tức ngực hoặc khó chịu
- Thở khò khè khi thở ra
Các yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng với mạt bụi
- Trẻ nhỏ hay tuổi thiếu niên
- Tiền sử gia đình bị dị ứng
- Tiếp xúc với mức độ cao của mạt bụi
- Dị ứng với một số loại thực phẩm như hải sản cũng có thể xảy ra do phản ứng chéo.
Điều trị dị ứng mạt bụi như thế nào?
Biện pháp can thiệp hiệu quả nhất đối với dị ứng mạt bụi là phòng ngừa ban đầu, đó là tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng.
Các biện pháp tránh chất gây dị ứng trong phòng ngủ
- Bọc đệm, gối bằng vải dệt mịn hoặc nhựa để ngăn chặn sự xâm nhập của mạt bụi nhà.
- Giặt ga trải giường bằng nước nóng ít nhất mỗi tuần một lần, ga trải giường cũng có thể được đông lạnh qua đêm để diệt mạt bụi.
- Loại bỏ thảm và màn
- Máy lọc không khí trong phòng có bộ lọc không khí dạng hạt hiệu suất cao (HEPA). Các bộ lọc này có thể loại bỏ tới 99,7% các hạt nhỏ tới 0,1 micron.
Các biện pháp tránh chất gây dị ứng trong nhà nói chung
- Kiểm soát độ ẩm ở mức 45% hoặc ít hơn
- Hút bụi để làm giảm sự xáo trộn của bụi. Sự xáo trộn của bụi bao gồm việc di chuyển đồ đạc, gối, màn hoặc ga trải giường có thể khiến chất gây dị ứng mạt bụi bay vào không khí, làm tăng khả năng tiếp xúc.
- Thông gió
- Sử dụng thuốc diệt côn trùng, để diệt mạt bụi trong nhà
- Thuốc không theo toa giúp giảm triệu chứng dị ứng:
- Thuốc kháng histamine
- Corticosteroid mũi
- Thuốc đối kháng thụ thể leukotriene
- Cromolyn natri (chất ổn định tế bào mast)
- Thuốc thông mũi
- Rửa mũi bằng nước muối – Thuốc xịt mũi nước muối
Các hình thức trị liệu miễn dịch
- Liệu pháp miễn dịch dị ứng HDM (AIT)
- Liệu pháp miễn dịch dưới da (SCIT)
- Liệu pháp miễn dịch dưới lưỡi (SLIT)
- Liệu pháp miễn dịch đặc hiệu dị ứng (AIT)
Phân biệt với các tình trạng khác
Ngoài mạt bụi, dị ứng bụi nhà có thể do các nguồn gây dị ứng sau:
- Nấm: Chúng phát triển trong môi trường ẩm ướt như tầng hầm, nhà bếp, sân vườn và phòng tắm. Các bào tử của nấm mốc bay vào không khí, khi hít phải sẽ dẫn đến viêm mũi dị ứng.
- Gián: Nước bọt, phân và các bộ phận của gián là chất gây dị ứng tiềm ẩn.
- Phấn hoa: Hoa, cỏ, và cây cối là nguyên nhân phổ biến gây ra phản ứng dị ứng.
- Vật nuôi: lông, nước bọt và phân của động vật đều đóng vai trò là chất gây dị ứng.
Dị ứng mạt bụi có thể bị nhầm lẫn với các dạng viêm mũi không dị ứng bao gồm:
- Viêm mũi vận mạch: dẫn đến hắt hơi mãn tính và có thể được gây ra bởi sự thay đổi thời tiết, một số loại thực phẩm hoặc thuốc, cảm xúc, các vấn đề sức khỏe mãn tính tiềm ẩn hoặc một số mùi nhất định.
- Viêm mũi do thuốc: do lạm dụng thuốc thông mũi và sử dụng cocaine.
- Viêm mũi teo hoặc lão hóa: do cuốn mũi bị cứng và mỏng đi theo tuổi tác hoặc do phẫu thuật mũi nhiều lần gây tổn thương và nhiễm trùng.
- Viêm mũi không dị ứng kèm hội chứng tăng bạch cầu ái toan (NARES)
- Viêm mũi nhiễm trùng: có thể là vi khuẩn hoặc virus.
- Viêm mũi hóa chất
- Viêm mũi do nội tiết tố
Ảnh hưởng đến cuộc sống
Giảm thiểu hoặc tránh các chất gây dị ứng do mạt bụi dẫn đến ít phản ứng dị ứng hơn. Tuy nhiên, dị ứng mạt bụi nhà về lâu dài sẽ làm giảm chất lượng cuộc sống như:
- Tăng tỷ lệ nghỉ làm, nghỉ học
- Giảm khả năng tập trung trong công việc
- Ảnh hưởng đến lái xe cũng như chức năng nhận thức của những người làm việc trong thời gian dài bị suy giảm rõ rệt.
- Điều trị các triệu chứng dị ứng ở bệnh nhân hen là gánh nặng kinh tế đáng kể đối với gia đình.
- Mối quan hệ cá nhân bị xáo trộn.
- Không có khả năng tham gia các hoạt động giải trí và thể thao.
Biến chứng
Tiếp xúc liên tục với chất gây dị ứng mạt bụi đối với người nhạy cảm sẽ dẫn đến các biến chứng sau:
- Viêm xoang: Phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với việc tiếp xúc liên tục với chất gây dị ứng mạt bụi dẫn đến tình trạng viêm mãn tính ở biểu mô lót xoang, làm tắc nghẽn các xoang và tăng khả năng bị nhiễm trùng.
- Bệnh hen suyễn phát triển: Trong số các chất gây dị ứng trong gia đình, chất gây dị ứng do mạt bụi có mối liên hệ chặt chẽ nhất với sự phát triển của bệnh hen suyễn.
- Xuất hiện các cơn hen cấp tính
- Viêm da dị ứng. Mạt bụi nhà cũng là một chất gây dị ứng không đặc hiệu và gây kích ứng, do đó, nó là một yếu tố làm bệnh nặng hơn đối với những người bị viêm da dị ứng, bất kể họ có mẫn cảm với chất gây dị ứng mạt bụi nhà hay không.
Kết luận
Dị ứng mạt bụi là tình trạng thường xuyên bị chẩn đoán sai và điều trị sai. Nó dẫn đến những tác động bất lợi đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống cũng như tăng chi phí xã hội. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến của đội ngũ chuyên gia gồm các nhà miễn dịch học, bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ phổi và chính bệnh nhân.
Cảm ơn bạn đọc đã quan tâm, hãy ghé Kinhnghiem360.edu.vn để theo dõi thêm nhiều điều thú vị mới nhé!
